παραγοντική ανάλυση

Ο όρος χρησιμοποιείται στη στατιστική και χαρακτηρίζει τις στατιστικές και πιθανοθεωρητικές μεθόδους για την εκτίμηση των αποτελεσμάτων που επιφέρουν ένας ή περισσότεροι παράγοντες σε ένα πείραμα. Μια τέτοια περίπτωση είναι, για παράδειγμα, εκείνη κατά την οποία σε έναν αγρό χρησιμοποιούμε διάφορα λιπάσματα (παράγοντες), όπως κάλιο, άζωτο, φώσφορο, και θέλουμε να καθορίσουμε ποιο είναι το λίπασμα που εξασφαλίζει τη μεγαλύτερη παραγωγή ή την επίδραση που οι τρεις προηγούμενοι παράγοντες εξασκούν στην παραγωγή. Η παραγοντική ανάλυση εφαρμόζεται σε «πειραματισμούς» αγροτικούς, βιομηχανικούς, ιατρικούς, βιολογικούς, φυσικοχημικούς κλπ. Η παραγοντική ανάλυση συνίσταται κυρίως σε τρία τεστ, στο t–τεστ του Στιούντεντ (τεστ του μέσου)–, στο F–τεστ του Φίσερ (τεστ της διακύμανσης)– και στο τεστ -Χ² των Πιτζέτ-Πίρσον– (τεστ της συχνότητας). Με βάση αυτές τις τρεις μεθόδους αναλύονται τα αποτελέσματα των πειραμάτων. Η παραγοντική ανάλυση προϋποθέτει τον καθορισμό ενός επιπέδου παραγωγής, δηλαδή προϋποθέτει ένα σχήμα (μια διάταξη) σύμφωνα με το οποίο συνδυάζονται οι μονάδες (για παράδειγμα, ένα αγροτεμάχιο) και οι παράγοντες (για παράδειγμα, τα λιπάσματα) σε έναν τρόπο τέτοιο που επιτρέπει να διαπιστωθεί η επίδραση των παραγόντων μόνων τους (χωρίς διαταραχές από άλλες αιτίες).